به طور کلی چند دسته لامپ در بازار وجود دارند. که بعضی از آنها، با ورود انواع جدیدتر، این روزها، کمتر استفاده می‌شوند. در ادامه به‌طور مختصر با انواع لامپ آشنا می‌شویم.
لامپ های تخلیه با شدت بالا
لامپ های تخلیه با شدت بالا، که به اختصار با نام لامپ گازی هم شناخته می‌شوند، نوعی از لامپ های روشنایی هستند که به خاطر سیستم خاص‌شان، بیشتر برای مصارف شهری کاربرد دارند. اساس ساخت این دسته از لامپ ها، عمر طولانی، مصرف کم و نوردهی بالا است.
مکانیزم کار این لامپ ها به این صورت است که با دو الکترود فلزی در فضای شیشه‌ای قرار می‌گیرند که با گازهای زنون، نئون، آرگون، سدیم، متال هاید و جیوه، از هم جدا می‌شوند. برق با عبور از میان این دسته از گازها، واکنش یونی از خود بروز می‌دهد که این یونیزه شدن گازها، ایجاد نور میکند.
لامپ‌های تخلیه با شدت بالا، شامل طیف لامپ‌های بخارجیوه، متال هاید، نئون و سدیم می‌شوند. این دسته از لامپ‌ها بیشتر در روشنایی‌های شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
لامپ های رشته‌ای جزو استاندارترین انواع لامپ‌ها هستند که طیف وسیعی را شامل می‌شوند. این نوع از لامپ‌ها، در اندازه و ولتاژهای مختلف در بازار وجود دارند و به همین دلیل، تا قبل از ورود انواع جدیدتر لامپ، فراوان‌ترین نوع در بازار بودند.
سیستم کار لامپ‌های رشته‌ای به این صورت است که با عبور برق از سیم‌های تنگستن تعبیه‌شده در لامپ، نور و گرما ایجاد میشود. این رشته‌های سیمی که در فضای خلاء قرار دارند، باعث ایجاد حرارت و گرما می‌شوند. از کل انرژی مصرف شده در این لامپ، تنها ۱۰ تا ۲۵ درصد آن تبدیل به نور میشود و باقی انرژی، به‌صورت گرما منتشر میشود.
درواقع بزرگترین عیب لامپ رشته‌ای همین نکته است. میزان هدررفت انرژی در لامپ‌های رشته‌ای بسیار بالاست و علی‌رغم تنوع در نوع، رنگ، اندازه و کاربرد، از محبوبیت این دسته از لامپ‌ها کم کرده است. لامپ‌های رشته‌ای، بین ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت، عمر دارند.
لامپ هالوژن
لامپ های هالوژن، دسته‌ای از لامپ‌های رشته‌ای هستند که رشته‌ای درون آن توسط گازهای ید و برم احاطه شده است. این ترکیب جدید، موجب تولید نور مناسب بدون گرما شده که به افزایش عمر این دسته از لامپ‌ها هم منجر شده‌است.
هالوژن‌ها، کم‌مصرف‌تر از لامپ‌های رشته‌ای هستند اما سه برابر LED ها و فلورسنت‌ها، مصرف انرژی دارند. هالوژن‌ها، نور ملایمی دارند و معمولا در نورپردازی‌های جانبی منازل مورد استفاده قرار می‌گیرند. نکته منفی هالوژن‌ها، کاربردهای خاص و محدود و حساسیت آن‌هاست. به‌همین دلیل، این دسته از لامپ‌ها، کاربرد محدودی دارند و به‌صورت گسترده از آنها استفاده نمی‌شود.
لامپ های مهتابی
مهتابی‌ها، دسته‌ای از لامپ های تخلیه گاز با فشار پایین هستند که بخارجیوه در گاز آرگون یا نئون با محرک برق، واکنش نشان می‌دهد و نورفرابنفش ساطع شده از این واکنش، توسط فلورسنت، به نور مرئی تبدیل میشود. عمر این لامپ‌ها ۱۰ هزار ساعت است و انرژی کمتری نسبت به انواع رشته‌ای مصرف میکند. نور مناسب و انرژی مصرفی کم، این دسته از لامپ‌ها را در محبوبیت نسبی قرار داده‌است اما مضرات زیست‌محیطی این لامپ ها، مصرف مهتابی‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده‌است.
لامپ های کم مصرف
این دسته از لامپ ها که فراگیری زیادی در روشنایی منازل و واحدهای تجاری دارند، عملکردی مانند فلورسنت‌ها دارند. این دسته از لامپ ها، انرژی کمتری نسبت به لامپ‌های رشته‌ای دارند و برعکس لامپ‌های رشته‌ای، به همان میزان انرژی دریافتی، نور تولید میکنند.
علت محبوبیت فراگیر این نوع از لامپ، همین مزیت آن‌هاست. کیفیت نور در لامپ‌های کم‌مصرف بالاست و حدودا ۵.۵ برابر لامپ‌های رشته‌ای، نور تولید میکنند و انرژی مصرفی آنها، یک چهارم لامپ‌های رشته‌ای است. طول عمر لامپ‌های کم‌مصرف، به طور متوسط ۱۰ هزار ساعت است.
اما معایب این دسته از لامپ‌ها، سرعت پایین نوردهی آن‌هاست؛ یعنی، یک لامپ کم مصرف، به‌طور متوسط، به زمانی در حدود ۵ دقیقه تا رسیدن به حداکثر نور خود، نیاز دارد. از دیگر معایب این لامپ، کاهش طول عمر آنها، با هربار خاموش و روشن شدن آن‌هاست.
اما جدا از این مسائل، بدترین نکته‌ای که در مورد لامپ‌های کم‌مصرف مطرح میشود، مضرات این دسته از لامپ‌ها برای سلامتی است. تابش پرتو ناشی از این لامپ ها، چندبرابر حد مجاز است که به مرور زمان باعث ایجاد ناهنجاری‌های پوستی، به‌خصوص سرطان پوست میشود. ازطرفی، جیوه استفاده شده در این لامپ، به‌شدت سرطان‌زاست و در صورت برخورد با زخم‌های بدن، باعث ایجاد نوعی مسمومیت میشود.
لامپ های LED
لامپ های ال‌ای‌دی، فاقد رشته هستند و با استفاده از حرکت الکترون در فضای نیمه‌رسانا، تولید نور میکنند. قدرت لامپ‌های ال‌ای‌دی به نسبت انواع رشته‌ای، کمتر است، اما طول عمر بسیار بیشتری نسبت به سایر انواع لامپ دارد. از طرفی، لامپ‌های ال‌ای‌دی، توانایی تولید نور رنگی بدون استفاده از فیلترهای رنگ دارند و به‌همین دلیل، طیف رنگ این دسته از لامپ‌ها وسیع است.
نوردهی لامپ های ال‌ای‌دی از لامپ‌های رشته‌ای بیشتر و مصرف انرژی بسیار کمتری نسبت به آنها دارند. لامپ‌های ال‌ای‌دی به سه‌دسته DIP, SMD, COB تقسیم می‌شوند. لامپ‌های دیپ، بیشتر در بیلبوردها و چراغ‌های راهنمایی کاربرد دارند. اس‌ام‌دی‌ها، به دلیل نوردهی خاص خودشان، در نورپردازی نماها و خانه‌ها به کار می روند و سی‌او‌بی ها که از قرارگیری بیش از ۹ دیود، تشکیل می‌شوند، کاربرد بیشتری در گوشی‌های هوشمند دارند و یا در فلاش دوربین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
طول عمر لامپ‌های LED پنجاه تا شصت هزار ساعت است و برخلاف لامپ‌های فلورسنت فشرده، تابعی از خاموش و روشن کردن نیستند. یعنی شما با خاموش و روشن کردن لامپ‌های ال‌ای‌دی، از عمر آنها کم نمی‌کنید. ای‌ای‌دی‌ها، به محض اتصال به برق، به حداکثر نور خود می‌رسند و نیازی به زمان ندارند.
تنها نکته منفی ال‌ای‌دی ها، هزینه اولیه تهیه آن‌هاست که بالاتر از سایر لامپ هاست اما درعوض، در طولانی مدت، با صرفه‌جویی مناسب در مصرف برق، هزینه مصرف شده در خرید این لامپ‌ها، به شما برخواهد گشت. نکته منفی دیگر در رابطه با این لامپ‌ها، کاهش نوردهی آنها با گذشت عمر آنها است؛ به‌این صورت که کمتر از ۲۰درصد از نوردهی آنها کم میشود.
